miércoles, 9 de septiembre de 2015

WALLAQI - Receta en aymara

Elias Reynaldo Ajata Rivera
AYMAR YATIQAÑA

¿KUNANAKAS MUNASI?

Llätunk qarachi sutini challwanaka
Pä siwulla
Mä q’illu wayk’a
Llätunk sillp’irat ch’uqinaka
Mä jich’ ch’uñu
Q’uwa
Kuminu
Ajusa
Jayu

¿KUNJAMAS WAKTHAPIYAÑA?

Qalltañatakix, siwullanakaw mä chuwar khuchht’aña. Niy khuchhuñ tukuyxasax, mä phukhuruw thixikipañatak warantañaraki. Jan nakhantañapatakix, ukjat ukjatwa jirtaña. Sum q’aphiñapatakix, k’iyat ajusampi, q’illu wayk’ampi, kuminumpiw yapxataña. Janiw ancha thixikipañäkiti, phisqha k’atakiw nina patankañapa. Ukxarux, umarakiw phukhurux yapantaña. Mä juk’a pachatxa, jayunchxañarakiwa ukhamarakiw q’uwas apantxaña; ukanakampix wali sumaw wallaqiñapa, q’aphipas wali munkayañapawa. Challwanak apantañatakix 15 k’atanakaw mäkhipañapa, nayr apantatax challwanakax wali juchhaw tukxaspa, liwjkasax t’unanuqtapxaspawa. Challwanakax janiw jaya wallaqiyañakiti, mä juk’ wallaqt’ayasax phukhux ituqxañarakiwa.
Ukañkamax, ch’uqinakaw sillp’iraña. Yaqha phukhuruw umax warantaña, ukaruw ch’uqinakax uskuntañaraki. Jan t’aphañapatakisti, jayus uskuntañarakiwa. Ch’uñuxa suma sillp’iratañapawa. Ch’uqis kipkakwa yaqha phukhur wallaqiyañaraki ukhamarakiw jayuncht’aña. Akham wakicht’ayat manq’ax kimsa jaqinakatakiw jikt’añaparaki.

¿KUNJAMAS LIWJAÑA?

Liwjañatakix, sapa chuwaruw kimsa challwampi kimsa ch’uqimpi ch’uñumpi uskt’aña. Ukxarux, wallaqiyat umampirakiw warxataña. Ukatatx manq’t’asxaraksnawa. Niy uñjtanwa, wallaq phayañax janiw ancha ch’amakiti, laq phayir sipanx 30 k’atanakakiw munasiraki.

Facebookan aymar yatiqañatakix, aka chiqar mantam 
(PARA APRENDER AYMARA EN FACEBOOK, INGRESE A ESTE ENLACE):

https://www.facebook.com/groups/798450220168095/?fref=ts

PDF uñjañatak ukhamarak apaqañataki:
(PARA VER Y DESCARGAR EN PDF:)

     

miércoles, 29 de julio de 2015

Aymar qillqanaka - LETRAS DEL AYMARA

Jilata Elias Reynaldo Ajata Rivera
AYMAR YATIQAÑA
                        

A (a)
Aruma (noche)
Achaku (ratón)

CH (cha)
Chacha (hombre, esposo)
Chinu (amarro)

CHH (chha)
Chhijchhi (granizo)
Chhullunkha (hielo)

CH’ (ch’a)
Ch’alla (arena)
Ch’uñu (papa deshidratada)

I (i)
Imilla (niña)
Ikiña (cama, dormir)

J (ja)
Jayu (sal)
Jayp’u (tarde)

K (ka)
Kanka (asado)
Kimsa (tres)

KH (kha)
Khunu (nieve)
Khuyuña (silbar)

K’ (k’a)
K’iwcha (hígado)
K’uti (pulga)

L (la)
Laka (boca)
Lip’ichi (cuero)

LL (lla)
Lluqu (corazón)
Llaki (pena)

M (ma)
Mallku (autoridad aymara)
Mujlli (codo)

N (na)
Nina (fuego)
Nayra (ojo)

Ñ (ña)
Ñuñu (seno, teta)
Ñak’a (paladar)

P (pa)
Para (frente)
Puraka (estómago)

PH (pha)
Laphi (hoja)
Phaxsi (luna, mes)

P’ (p’a)
P’iqi (cabeza)
P’isaqa (perdiz)

Q (qa)
Qala (piedra)
Quta (lago)

QH (qha)
Qhana (luz, claridad)
Qhilla (ceniza)

Q’ (q’a)
Q’awa (zanja)
Q’urawa (honda)

R (ra)
Jaraphi (costilla)
T’arwa (lana)

S (sa)
Sataña (sembrar)
Saxra (maligno)

T (ta)
Tunqu (maíz)
Tapa (nido)

TH (tha)
Thakhi (camino)
Thaya (frío)

T’ (t’a)
T’ant’a (pan)
T’usu (pantorrilla)

U (u)
Uma (agua)
Uta (casa)

W (wa)
Wila (sangre, rojo)
Wallpa (gallina)

X (xa)
Waxra (cuerno)
Lixwi (cerebro)

Y (ya)
Yatiri (sabio)
Yuqa (hijo)

¨ (Pä ch’aqa)
Qäna (red de pesca)

Yäqayasiñäni (hagámonos respetar) 

Aymar facebookan yatiqañatakix, aka chiqar mantam (PARA APRENDER AYMARA EN FACEBOOK, INGRESE A ESTE ENLACE):



lunes, 27 de julio de 2015

YANAPT’ITAY, WIRAXUCHA JAYLLÏWI - Letra de Ayúdame, Wiraxucha (AWATIÑAS)


Llaki puritu, taykita.
Yanapt’itay, Wiraxucha.
Llaki puritu, taykita.
Yanapt’itay, Wiraxucha.
Jisk'anakax jachasipkiwa,
thayaw luritu, sasina.
Jisk'anakax jachasipkiwa,
T’ant’a churita, sasina.
Jisk'anakax jachasipkiwa.
Yanapt’itay, Wiraxucha.
Wayayayayay wayayay
Wayayayaya wayaya

TRADUCCIÓN CORREGIDA DE LA PARTE AYMARA
Penas me llega, mamita,
ayúdame, Wiraxucha.
Penas me llega, mamita, 
ayúdame, Wiraxucha.
Los pequeños (niños) están llorando,
Me hace frío, diciendo.
Los pequeños (niños) están llorando,
Dame pan, diciendo.
Los pequeños (niños) están llorando,
Ayúdame, Wiraxucha.

viernes, 27 de marzo de 2015

MANQ'AÑA (JAK'A PACHA) - COMER (TIEMPO PRESENTE PASADO)

 Elias Reynaldo Ajata Rivera
AYMAR YATIQAÑA
Qalakayux quranak manq'i (EL BURRO COME YERBAS)
Jiwasanakax uyun puqutanak manq’apxtan
NOSOTROS (AS) COMEMOS BANANAS EN EL PATIO,
NOSOTROS (AS) HEMOS COMIDO BANANAS EN EL PATIO


Jupanakax uyun puqutanak manq’apxi
ELLOS (AS) COMEN BANANAS EN EL PATIO,
ELLOS (AS) HAN COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Jumanakax uyun puqutanak manq’apxta
USTEDES COMEN BANANAS EN EL PATIO,
USTEDES HAN COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Nänakax uyun puqutanak manq’apxtha
NOSOTROS (AS) COMEMOS BANANAS EN EL PATIO,
NOSOTROS (AS) HEMOS COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Jiwasax uyun puqutanak manq’tan
NOSOTROS (AS) COMEMOS BANANAS EN EL PATIO,
NOSOTROS (AS) HEMOS COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Jupax uyun puqutanak manq’i
ÉL/ELLA COME BANANAS EN EL PATIO,
ÉL/ELLA HA COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Jumax uyun puqutanak manq’ta
TÚ COMES BANANAS EN EL PATIO,
TÚ HAS COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Nayax uyun puqutanak manq’tha
YO COMO BANANAS EN EL PATIO,
YO HE COMIDO BANANAS EN EL PATIO

Arunaka (VOCABULARIO)

Uyu = PATIO, CORRAL
-na = EN
Puquta = BANANA, PLÁTANO
-naka = -S, -ES
Manq’aña = COMER
Qura = YERBA

Ist'aña (AUDIO)

Aka arunakan arsunakap ist’añatakix, akar ch’itxtayam (PARA ESCUCHAR LA PRONUNCIACIÓN DE ESTAS PALABRAS, HAGA CLIC AQUÍ):


Facebookan aruskipt'as aymar yatiqañatakix, akar manqam (PARA APRENDER CHATEANDO EN FACEBOOK, INGRESE AQUÍ):
https://www.facebook.com/groups/798450220168095/